Kościół p.w. św. Mikołaja
Kościół parafialny św. Mikołaja, wzmiankowany w 1305 r., wzniesiony w XV w., powiększony o wieżę ok. 1500 r., restaurowany w XIX w. Orientowany, murowany z kamienia, jednonawowy, z poligonalnie zamkniętym prezbiterium nakrytym sklepieniem krzyżowo-żebrowym, z wieżą od północnej strony nawy nakrytej drewnianym stropem i ozdobionej stiukowym fryzem renesansowym. We wnętrzu zachowało się szereg kamiennych epitafiów z XVI-XVIII w.
O istnieniu kościoła w Kotliskach na początku XIV wieku świadczyć może zapis w Liber fundationis biskupstwa wrocławskiego. Kolejna wzmianka datowana jest na rok 1495.
O parafii w średniowiecznych źródłach nic nie wspomniano.
Świątynia w Kotliskach służyła ewangelikom jako zbór w latach 1520-1654.
Parafia św. Mikołaja w Kotliskach datowana jest na 2 poł. XVII wieku, o czym świadczą protokoły wizytacyjne.
W 1861 r. założono przy kościele cmentarz.
W 1742 r. wzniesiono w Kotliskach Górnych zbór, który na początku XX wieku został zastąpiony przez nowy.
Po II wojnie światowej zbór przeszedł w ręce Kościoła katolickiego, co sprawiło że stary kościół przestał być użytkowany. Czasami pełnił funkcję kaplicy cmentarnej, ale z czasem zaprzestano używać go do tych celów.
Opuszczony kościół szybko popadł w ruinę. Zawalił się dach, częściowo mury, zniszczeniu uległa empora. W 1987 r. runęły resztki belek stropu, zleciały tynki wewnętrzne odsłaniając polichromię na ścianie tęczowej od strony południowej.
W 1988 r. podjęto się ratowania malowideł i zdjęto je z południowej ściany nawy i ściany tęczowej. Wówczas wszystko wskazywało na to, że kościół ulegnie całkowitemu zniszczeniu.
W 1991 r. przystąpiono do zabezpieczenia kościoła przed nieuchronnym zniszczeniem, przykryto świątynię nowym dachem, a nawę drewnianym stropem.
W 1993 r. na dachu położono dachówkę.
Rozpoczęte prace remontowe dają możliwość w przyszłości eksponowania dekoracji malarskiej na pierwotnym miejscu.
Choć innych prac remontowych nie przeprowadzono do dnia dzisiejszego , oprócz wzmocnienia cienkich belek stropu metalowymi płaskownikami skręconymi śrubami, istnieje szansa całkowitej odbudowy kościoła.
- Tekst pochodzi z portalu Wratislaviae Amici.
Opis w opracowaniu Hansa Lutscha
- Grabsteine:
l) von 1554 mit dem Wappen der Familie Boraw, übertüncht.
2) Kindergrabstein aus dem Anfange des XVII. Jahrhunderts, verwittert.
- Die Kunstdenkmäler der Landkreise des Reg.-Bezirks Liegnitz - im amtlichem Auftrage bearbeitet von Hans Lutsch. Breslau 1891. -
Płyta nagrobna rodziny von Boraw
Płyta nagrobna członków rodziny von Boraw z datą 1554 oraz pośrodku wyrytym herbem rodowym.
- Zdjęcie pochodzi z portalu Wratislaviae Amici.
Epitafia członków rodziny von Eicke
Epitafia członków rodziny von Eicke na zewnętrznym murze kościoła.
Epitafium George von Eicke † 1696
Epitafium George Erdmanna von Eicke, urodzonego 3 września 1686 roku w Rakowicach Małych, syna George Friedricha von Eicke oraz Heleny zd. von Posern, zmarłego 17 czerwca 1696 roku w wieku 10 lat bez 10 tygodni i 1 dnia. Na epitafium umieszczono cztery herby rodowe. Po stronie ojczystej von Eicke i von Rothkirch a po stronie macierzystej von Poser oraz von Lest.
Epitafium George von Eicke † 1712
Epitafium George Friedricha von Eicke z Rakowic Małych i Kotlisk, urodzonego w 1653 roku a zmarłego 17 października 1712 roku w wieku 59 lat, 6 tygodni i 4 dni. Na epitafium znajdują się cztery herby rodowe. Po stronie ojczystej von Eicke i von Schindel a po stronie macierzystej von Rothkirch oraz von Motschelnitz.
Epitafium Heleny von Eicke † 1697
Epitafium Heleny von Eicke zd. von Poser, córki Heinricha von Poser, urodzonej 14 czerwca 1646 roku we Wrocławiu. 14 czerwca 1679 roku wyszła za mąż za George Friedricha von Eicke z Rakowic Małych i urodziła 6 dzieci. Zmarła 24 stycznia 1697 roku w wieku 50 lat i 30 tygodni. Na epitafium umieszczone są cztery herby rodowe. Po stronie ojczystej von Poser i von Keltsch a po stronie macierzystej von Lest oraz von Schliewitz.
Dziękuję bardzo Danucie Szybińskiej-Juszczuk za odczytanie wszystkich herbów na tej stronie.
Mała ciekawostka z życia rodziny von Eicke.
Otóż 18 marca 1696 roku w Zebrzydowej koło Nowogrodźca na polecenie Wolfa Caspara von Giersdorf, przez tamtejszego pastora został ochrzczony 15 letni turecki pachołek, wzięty kiedyś do niewoli. Od tej pory nazywał się Christopf Wolf. Świadkami wydarzenia byli: starosta George Friedrich von Eicke z Kotlisk, Hans Christoph von Glaubitz z Włodowic, Henrich von Briesen z Kraszowic, Henrich Otto von Bobran z Kotlisk, Helene von Eicke oraz Susanna von Poser zd. von Zedlitz z Kruszyna i Łososiowic.
Epitafium Michaela Altwitz † 1762
Epitafium Michaela Altwitz syna George, urodzonego 15 września 1709 roku a zmarłego 8 lutego 1762 roku w wieku 52 lat.
Grobowiec Johanna Lange † 1826
Grobowiec pastora Johanna Friedricha Lange, syna szewca i matki zd. Alldan, urodzonego 23 grudnia 1760 roku w Lesicy koło Międzylesia. Studiował 7 lat na uniwersytecie w Königsberg. W 1790 roku przybył do Kotlisk, gdzie w niedługim czasie został pastorem. Zmarł 27 marca 1826 roku tamże.
Pomnik
Na terenie cmentarza stoi pomnik z tablicą w dwóch językach poświęcony pamięci dawnych mieszkańców Kesseldorfu oraz Wenig Rackwitz.
Pomnik obelisk
Pomnik obelisk poświęcony ofiarom dwóch wojen, prusko-francuskiej oraz prusko-austriackiej.